زیستولوژی-زیست شناسی

زیستولوژی-زیست شناسی

همه چیز را در رابطه با رشته شیرین بیولوژی (زیست شناسی) در اینجا مطالعه کنید
زیستولوژی-زیست شناسی

زیستولوژی-زیست شناسی

همه چیز را در رابطه با رشته شیرین بیولوژی (زیست شناسی) در اینجا مطالعه کنید

مقدمه انگل‌شناسی پزشکی

طبق تعریف انگل‌شناسی علم پرداختن به موجودات زنده‌ای است که برای به دست آوردن غذا، به‌طور موقت و یا دائم در سطح خارجی یا داخل بدن موجودات زنده دیگر زندگی می‌کنند. این علم همچنین به رابطه این موجودات به میزبانان خود می‌پردازد. در سال‌های اخیر سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که شش بیماری مهم انسانی در جهان منتشر است که عبارت‌اند از:
Schistosomiasis, filariasis, African trypanosomiasis, leishmaniasis، مالاریا و جذام که عامل باکتریایی دارد.

Symbiosis

هر حیوان، گیاه و یا موجود زنده اولیه‌ای که بخشی یا تمام زندگی خود را به همراه موجود دیگر از جنس دیگری می‌گذارند را یک Symbiont یا Symbiot می‌نامند. چهار شکل Symbiotic شناخته شده است که شامل Fursis ،Communism ،Parasitism و Mutualism است.

Fursis:

هیچ نوع وابستگی ازنظر متابولیکی و یا غیرازآن بین دو موجود زنده وجود ندارد. نمونه این نوع زندگی انتقال باکتری‌ها توسط اتصال به‌پای حشرات است. اگرچه پرواز حشره از جایی به جای دیگر به انتقال باکتری منجر می‌شود، ولی هیچ اجباری در این ارتباط از دو طرف نیست و اصولاً یک نوع رابطه اتفاقی است.

Communism:

یک مثال در این مورد در شرایط محیط دریایی، رابطه بین آمفی پریون پرکولا یا کنتروکاپروس آکوله آتوس با شقایق دریایی. بعضی از تک‌یاخته‌های روده انسان نیز به‌صورت کامنسال زندگی می‌کنند.

Parasitism:

Parasitism عبارت است از نوعی زندگی اجباری دو موجود باهم که انگل کوچک‌تر است و از جنبه متابولیکی به میزبان وابسته است. این ارتباط ممکن است دائمی باشد؛ مثل کرم‌های پهن نواری که در روده پستانداران دیده می‌شوند و یا ممکن است موقتی باشد؛ مانند پشه‌ها، کک‌ها یا کنه‌های خون‌خوار. گفته می‌شود که Parasitism یک رابطه اجباری است، زیرا انگل به‌طورمعمول نمی‌تواند بدون ارتباط و تماس با میزبان خود باقی بماند.

Mutualism:

نمونه معروف این نوع زندگی گلسنگ‌ها (Lichens) هستند که ترکیبی از قارچ‌ها و آلگها هستند. در طی این ارتباط، آلگها مقدار زیادی ترکیبات آلی تولید می‌کنند که این مواد توسط قارچ‌ها مصرف می‌شوند. درحالی‌که قارچ‌ها نیز آب و مواد معدنی موردنیاز آلگها را تولید می‌کنند و آن‌ها را از خشک شدن و خطر نور شدید محافظت می‌کنند. نمونه دیگر Mutualism رابطه برخی از تاژک‌داران موجود در روده موریانه‌های چوب‌خوار است.

انواع مختلف زندگی انگلی:

انگل‌های داخلی:

انواعی که در داخل بدن میزبان زندگی می‌کنند. مثل کرم روده‌ای

انگل‌های خارجی:

انواعی که بر سطح بدن میزبان زندگی می‌کنند. مثل شپش و کک

انگل‌های اختیاری:

انواعی که می‌توانند زندگی انگلی یا آزاد داشته باشند.

انگل‌های اجباری:

انواعی که برای ادامهٔ زندگی باید در داخل یا خارج بدن میزبان زندگی کنند وگرنه از بین می‌روند. مثل اکثر کرم‌ها

انگل موقت:

انواعی که فقط قسمتی از زندگی خود را در بدن میزبان می‌گذرانند. مثل کنه

انگل دائم:

تمام یا قسمت مهمی از زندگی خود را در بدن میزبان می‌گذرانند. مثل اکثر کرم‌ها.

انگل‌های اتفاقی:

انگل‌هایی که اتفاقی وارد بدن میزبان (غیر از میزبان اصلی) می‌شوند که سیر تکامل طبیعی آن‌ها تغییر می‌کند. مثل کرمی که انگل سگ است و وارد بدن انسان می‌شود یا مالاریای میمون که تصادفاً سبب ابتلای انسان می‌شود.

انگل‌های تک میزبانی:

انگل‌هایی که دورهٔ زندگی خود را در بدن یک میزبان می‌گذرانند. مثل آسکاریس

انگل‌های چند میزبانی:

انگل‌هایی که دوره زندگی خود را در بدن چند میزبان می‌گذرانند. مثل انواع فیلرها یا ترماتودها

انگل‌های بیماری‌زا:

انگل‌هایی که در بدن میزبان ایجاد ناراحتی می‌کنند.

راه‌های ورود انگل به بدن میزبان

  • از طریق آب آلوده مثل آلودگی به بعضی از کرم‌ها و آمیب‌ها
  • توسط خاک مثل ورود تخم آسکاریس وتریکو سفال از راه تنفس و سپس بلعیده شدن آن.
  • توسط غذای آلوده به مراحل مختلف انگل مثل آمیب‌ها – لارو تریشین توسط گوشت آلودهٔ خوک و تنیا ساژیناتا با خوردن گوشت آلودهٔ گاو
  • توسط نیش حشرات خون‌خوار مانند مالاریا و تب زرد و لیشمانیا و برخی فیلر ها
  • از طریق خوردن میزبان واسط مانند آلودگی به کرم پیوک با خوردن سیکلوپس
  • از راه تماس مستقیم با فرد آلوده مثل سرایت عفونت کرم اکسیور و آمیب اسهال خونی
  • به‌وسیله ورود لارو انگل از راه پوست مانند ایجاد آلودگی به شستوزوماها و کرم‌های قلاب‌دار
  • سرایت خودبه‌خود (خود آلودگی) از شخص آلوده مانند آلودگی مجدد به کرم اکسپور
  • از راه جفت مانند آلودگی توکسو کاراکانیس در سگ یا انتقال توکسوپلاسما از مادر به جنین.
  • از راه مقاربت مثل تریکوموناس واژینالیس

انواع میزبان انگل

میزبان نهایی:

موجودی است که معمولاً شکل بالغ انگل یا تکثیر جنسی آن را در بدن خود پرورش می‌دهد

میزبان واسط:

حیوانی است که مرحلهٔ لاروی یا کیستی یا مرحله تکثیر غیرجنسی انگل را در خود پرورش می‌دهد.
نکته: گاهی اوقات یک حیوان یا انسان می‌تواند هم میزبان واسط و هم میزبان نهایی باشد.

میزبان مخزن:

میزبانی است که در مسیر تکامل انگل جای انسان را بگیرد و یا میزبانی که به‌غیراز میزبان اصلی باشد و به انگل اسکان دهد.

میزبان حامل:

میزبانی است که انگل را در بدن خود دارد ولی علائم بیماری‌زایی را نشان نمی‌دهد. مثلاً ممکن است فردی حامل آمیب روده‌ای باشد ولی علائم بیماری را نشان ندهد که به این افراد ناقل بدون علامت یا Carrier گفته می‌شود.
نکته: میزبان حامل بیشترین نقش را در انتقال آلودگی بر عهده دارد.

میزبان ناقل:

این میزبان‌ها فقط نقش انتقال انگل را بر عهده دارند. مثل بندپایان که در انتقال تعدادی از انگل‌ها نقش دارند.

انواع انتقالات انگل توسط ناقلین

انتقال مکانیکی:

در این نوع انتقال تغییری در انگل رخ نمی‌دهد مثل مگسی که انگل را با پاها و ضمایم خود از محیطی به محیط دیگر منتقل می‌کند.

انتقال بیولوژیک:

در این نوع انتقال انگل دوره‌ای از زندگی خود را در بدن ناقل می‌گذراند مثل بیماری لیشمانیوز و بیماری مالاریا و لذا در این مدت ممکن است دستخوش تغییراتی شود.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد